,
*(L) HAOSAPU S. OTKHOMANG MATE HINKHO CHOMCHA LEH AKHO CHEN THUDOL*
Kapa ngaitah S. Otkhomang Mate hi 1960 kum a anapieng ahin, penpi pasal khat leh Numei 2 ahiuvin, aneo lai uva Apa (Kapu) (L) Doukhothang Mate in anathi san a Anu (Kapi) hin genthei tah a ahin khan letsah leh chaga minput a hung khosa anahi uve.
Aneolai un Lamjang kho ah ana cheng uvin, 1969 kum chun Mate lah a Pu SONLIM insung boh in khokhat sem ute tia ana kinoptoh najal uvin, Kapute lah a (L). Jamkhotil Mate @Pakang in N. Satang a ajolpa Kophom Maring toh kingailu tah a ana um lhon jih chun, Pu Kophom hin ajolpa Pu Pakang Mate koma, keiho Maring ten phailei lho ji kahe pouvin, hijih chun nasopi hotoh hung kihou uvinlang Satang gamsung a Burma toh gamgi sese, phaicham lai akhun hung cheng uvin tin anakou tan, hiche kinopto najal chun N. Gamnom gam ana anasat uvin, ahung cheng taovin ahi. Chulai phat a MDC election khat ah Maring le Kuki mi cheh ana kitet jih chun, N. Gamnom tehin Kuki vote anapih uleh, kakhochaga a nakikoi uva Keiho nisonpouve tin gam anape ten ana no uvin hiti chun Satang le N. Gamnom kikah ah inn kihal to pih na, kite to na jong ana nei uvin ahi.
Hiti Chun 1983 kum hin khomun boina jih in Kapa hin Tuileng kho ana bel tan, hiche kho ah chun asopi cheng toh anacheng uvin, 2003 kum in N. Gamnom kho thah sem ding kinop to na ana um jih Pute, Pate thusah na in ana atu, acha, asopi chengtoh ana chenglut taovin, kum ni (2) jouvin Phaicham thingnoimi hon border kho lah a ahung pansah tah iih un, Khosung ah jong anapansa taovin, 30th Oct.2005 nikhon Indian Army hon ahung bulhu nikhon Kho Housa anahi Kapa pienpi a-upa S. Sholet Mate chu Indian Army hon eina thapih taovin ahi. Khosung a lungmong lhamong a akium thei tahlou jih in khomun ana dalha uvin, Kapa hin ka-upa kivuina sai chullouva iti kadalhah dingham, agam leiset donlouva auma Nagate'n atoupha sang in thah chen ute atijih in, 2006 kum in ana ki nungchen in, boina gam ahijih in khochaga koima ana nunglut nom pouvin, ahin gam leh go, ngailut najal in khosung ah chun kum 3 tabang lou-geh dan in ana ki khosa in ahi. Alangkhat ah Satang Maring te jong kholhing joulou vin acheng un, 2010 kum in Maring hochun keiho Thingnoi thupih dungjui in nakho mun hi Naga khopi khat a kakisem diu ahitai, hiche hi nang nom inlang da jong lechun *thupeh* ahi tin, N.Gamnom khomun a chenkhom nading ahinphut taovin, hinlah ama ana nompon, "keiho hi Ipu,Ipate ana kihou nadungjui uva hilai kachenna gam hi atum a neina pih doh u hitalouham, khopi nasem nom uleh nangho chenna khomun lui jah cheng uvin" tin ana pang in ahi. Chutia ahin no tultul phat un aman jong Moreh lang a insungmi, Nam lamkai phabep ana dong in, amahon ana vailhah nachu; "chutia nangjong kho lhing joulou nahileh nachenkhom uva, khomun chu lhangkhat hijong leh kihoutoh na lekha jih nei uvinlang chengkhom jengun" ti awso akon in kihoukhom na ana um in, ahin ana kiki nopto nachu *Kho teni chenkhom ahitah ding jih in nikhat leh kho vel a housa, alanggel a Housa kikoikhom ho hetpih na, Thingnoi ho hetpih na in saa that utin chengkhom ute* tihi kihoulhah nachu ana hin ahi.
Ahin Maringte hin akikiphat sah ahi tai tin, kinoptona lekhajih ima um masang a kipat in Inn ahin kisah uvin, ijakai ahinkibol uvin ahileh Kapa hin ana jah nompon, apho ji tengleh keiho ka thingnoi hou order ahi, tihi a kamcheng u ahijing tan., Satang town committee akisem uvin, Maring pumpi a lamkai hojong khopi sem nading a kihou nakhat ah jong anakitom in, "Kakho leh kagam ah nanghon kanopnalou vin ima bolthei pouvin nate, nangho Thingnoi ho order so bou thupi ahipon, keiho thingnoi honjong order aso thei uve" anatin, anam min kithang'at pi tah in ana khosa in ahi. Amahi lekha helou, ahivang in ahangsan in, ahideh in Jatdangtoh anisih a kidinte mikhat ahi ban'ah Kanam Sepai ten jong kahahsat kagenthei nikhon ei dinpi nante tihi anakinep na ahijing in ahi.
2016 kumbul lang chun Satang ten ulta case in a thingnoi houkom ah ana heh uvin hichun NSCN-IM hon Chandel area jouse hi kagam u ahin, Nagate'n kagam u inche khat jong phal pouvinge, tua kon a Satang housa/gam noija nakhochen ding ahi tin Signed ahinbol sah taovin ahi.
Hiche dungjui chun amajong Moreh a Lamkai hetsah dinga kilom cheng ana hetsah in ahi. Chule amahin Koi group hijong leh Kuki thingnoi mi hon khat veibeh kakho hungpha uhenlang, kakho thu a Nagaten einoise bol jing nao hi oldom intin, ei ging jep uvinte, tihi akamcheng tah a jong asei ahi.
Tuchung Manipur a Meilhei leh Naga hung kiboi chung hin Satang mi, achen khompi hou hi Christmas kon chun ana jam doh uvin, ahin ama leh akhomite vang jamlouvin nomtah in Christmas ana mangkhom uvin, Kumthah jong ana liem un, Dt 5th Jan.2017 nikho chun agamkai sunga Sepai vaipo, Kwatha a um AR hon ahinkou jih un, ana che in, inn alhun ajing jaan 6th Jan.2017, 7:00pm vel a insung a kon, melhetlou mai kitom, meilheipao, Nagamese, Hindi pao tho mi phabep in ana puidoh uva, chomkhat jouva thaal phabep anakap u ahi. Ajing nikho, jingkah in khomiten holthei chan ahol uvin, hinlah muthei jin ana um tapon, Moreh leh akimvel a um, lhangsung a Housa kiloikhom,(KCA,MB) HTC, KSOM, KWU&HR ho leh alam cheh a Thunei ho panlah najal in akihol in, koi natoh ding ahi thuchen akihet lou jih chun lunggel in ajat chom2 jong ana kigel in, Tuni jingkah lam chun amin kihelou Lamlong khunou(Maring ho) khat a kon phone call ahung in, "Housapu leh aloipa chu jannilhah in damsel in kahin lhadoh taove" ti thucheng akijah chun lungsung kipa nan ana dim in ahi. Hinlah kinep nabang ana hitalouvin alongdamsa joh mudoh ahitan, athilong lhon hi dt 7th Jan.2016 jan a hung kithah hidan ahi.
*"Lhaolha se lou jenno Ka-jo ngai um, chungmangpa thilgon himei tante, lomlou khulsin nachan jeng hi Na singsung cheng leh na nam mi chan khompi cheng lunglai dap in, kahin lhao ve. Nom in choldo lhon mei tan"*
__________________________
*(L) HAOSAPU S. OTKHOMANG MATE HINKHO CHOMCHA LEH AKHO CHEN THUDOL*
Kapa ngaitah S. Otkhomang Mate hi 1960 kum a anapieng ahin, penpi pasal khat leh Numei 2 ahiuvin, aneo lai uva Apa (Kapu) (L) Doukhothang Mate in anathi san a Anu (Kapi) hin genthei tah a ahin khan letsah leh chaga minput a hung khosa anahi uve.
Aneolai un Lamjang kho ah ana cheng uvin, 1969 kum chun Mate lah a Pu SONLIM insung boh in khokhat sem ute tia ana kinoptoh najal uvin, Kapute lah a (L). Jamkhotil Mate @Pakang in N. Satang a ajolpa Kophom Maring toh kingailu tah a ana um lhon jih chun, Pu Kophom hin ajolpa Pu Pakang Mate koma, keiho Maring ten phailei lho ji kahe pouvin, hijih chun nasopi hotoh hung kihou uvinlang Satang gamsung a Burma toh gamgi sese, phaicham lai akhun hung cheng uvin tin anakou tan, hiche kinopto najal chun N. Gamnom gam ana anasat uvin, ahung cheng taovin ahi. Chulai phat a MDC election khat ah Maring le Kuki mi cheh ana kitet jih chun, N. Gamnom tehin Kuki vote anapih uleh, kakhochaga a nakikoi uva Keiho nisonpouve tin gam anape ten ana no uvin hiti chun Satang le N. Gamnom kikah ah inn kihal to pih na, kite to na jong ana nei uvin ahi.
Hiti Chun 1983 kum hin khomun boina jih in Kapa hin Tuileng kho ana bel tan, hiche kho ah chun asopi cheng toh anacheng uvin, 2003 kum in N. Gamnom kho thah sem ding kinop to na ana um jih Pute, Pate thusah na in ana atu, acha, asopi chengtoh ana chenglut taovin, kum ni (2) jouvin Phaicham thingnoimi hon border kho lah a ahung pansah tah iih un, Khosung ah jong anapansa taovin, 30th Oct.2005 nikhon Indian Army hon ahung bulhu nikhon Kho Housa anahi Kapa pienpi a-upa S. Sholet Mate chu Indian Army hon eina thapih taovin ahi. Khosung a lungmong lhamong a akium thei tahlou jih in khomun ana dalha uvin, Kapa hin ka-upa kivuina sai chullouva iti kadalhah dingham, agam leiset donlouva auma Nagate'n atoupha sang in thah chen ute atijih in, 2006 kum in ana ki nungchen in, boina gam ahijih in khochaga koima ana nunglut nom pouvin, ahin gam leh go, ngailut najal in khosung ah chun kum 3 tabang lou-geh dan in ana ki khosa in ahi. Alangkhat ah Satang Maring te jong kholhing joulou vin acheng un, 2010 kum in Maring hochun keiho Thingnoi thupih dungjui in nakho mun hi Naga khopi khat a kakisem diu ahitai, hiche hi nang nom inlang da jong lechun *thupeh* ahi tin, N.Gamnom khomun a chenkhom nading ahinphut taovin, hinlah ama ana nompon, "keiho hi Ipu,Ipate ana kihou nadungjui uva hilai kachenna gam hi atum a neina pih doh u hitalouham, khopi nasem nom uleh nangho chenna khomun lui jah cheng uvin" tin ana pang in ahi. Chutia ahin no tultul phat un aman jong Moreh lang a insungmi, Nam lamkai phabep ana dong in, amahon ana vailhah nachu; "chutia nangjong kho lhing joulou nahileh nachenkhom uva, khomun chu lhangkhat hijong leh kihoutoh na lekha jih nei uvinlang chengkhom jengun" ti awso akon in kihoukhom na ana um in, ahin ana kiki nopto nachu *Kho teni chenkhom ahitah ding jih in nikhat leh kho vel a housa, alanggel a Housa kikoikhom ho hetpih na, Thingnoi ho hetpih na in saa that utin chengkhom ute* tihi kihoulhah nachu ana hin ahi.
Ahin Maringte hin akikiphat sah ahi tai tin, kinoptona lekhajih ima um masang a kipat in Inn ahin kisah uvin, ijakai ahinkibol uvin ahileh Kapa hin ana jah nompon, apho ji tengleh keiho ka thingnoi hou order ahi, tihi a kamcheng u ahijing tan., Satang town committee akisem uvin, Maring pumpi a lamkai hojong khopi sem nading a kihou nakhat ah jong anakitom in, "Kakho leh kagam ah nanghon kanopnalou vin ima bolthei pouvin nate, nangho Thingnoi ho order so bou thupi ahipon, keiho thingnoi honjong order aso thei uve" anatin, anam min kithang'at pi tah in ana khosa in ahi. Amahi lekha helou, ahivang in ahangsan in, ahideh in Jatdangtoh anisih a kidinte mikhat ahi ban'ah Kanam Sepai ten jong kahahsat kagenthei nikhon ei dinpi nante tihi anakinep na ahijing in ahi.
2016 kumbul lang chun Satang ten ulta case in a thingnoi houkom ah ana heh uvin hichun NSCN-IM hon Chandel area jouse hi kagam u ahin, Nagate'n kagam u inche khat jong phal pouvinge, tua kon a Satang housa/gam noija nakhochen ding ahi tin Signed ahinbol sah taovin ahi.
Hiche dungjui chun amajong Moreh a Lamkai hetsah dinga kilom cheng ana hetsah in ahi. Chule amahin Koi group hijong leh Kuki thingnoi mi hon khat veibeh kakho hungpha uhenlang, kakho thu a Nagaten einoise bol jing nao hi oldom intin, ei ging jep uvinte, tihi akamcheng tah a jong asei ahi.
Tuchung Manipur a Meilhei leh Naga hung kiboi chung hin Satang mi, achen khompi hou hi Christmas kon chun ana jam doh uvin, ahin ama leh akhomite vang jamlouvin nomtah in Christmas ana mangkhom uvin, Kumthah jong ana liem un, Dt 5th Jan.2017 nikho chun agamkai sunga Sepai vaipo, Kwatha a um AR hon ahinkou jih un, ana che in, inn alhun ajing jaan 6th Jan.2017, 7:00pm vel a insung a kon, melhetlou mai kitom, meilheipao, Nagamese, Hindi pao tho mi phabep in ana puidoh uva, chomkhat jouva thaal phabep anakap u ahi. Ajing nikho, jingkah in khomiten holthei chan ahol uvin, hinlah muthei jin ana um tapon, Moreh leh akimvel a um, lhangsung a Housa kiloikhom,(KCA,MB) HTC, KSOM, KWU&HR ho leh alam cheh a Thunei ho panlah najal in akihol in, koi natoh ding ahi thuchen akihet lou jih chun lunggel in ajat chom2 jong ana kigel in, Tuni jingkah lam chun amin kihelou Lamlong khunou(Maring ho) khat a kon phone call ahung in, "Housapu leh aloipa chu jannilhah in damsel in kahin lhadoh taove" ti thucheng akijah chun lungsung kipa nan ana dim in ahi. Hinlah kinep nabang ana hitalouvin alongdamsa joh mudoh ahitan, athilong lhon hi dt 7th Jan.2016 jan a hung kithah hidan ahi.
*"Lhaolha se lou jenno Ka-jo ngai um, chungmangpa thilgon himei tante, lomlou khulsin nachan jeng hi Na singsung cheng leh na nam mi chan khompi cheng lunglai dap in, kahin lhao ve. Nom in choldo lhon mei tan"*
__________________________
No comments:
Post a Comment